Công nghiệp ICT Việt Nam ghi dấu trên bản đồ công nghệ thế giới

Ngành công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) Việt Nam đang chứng kiến giai đoạn phát triển mạnh mẽ với những bước tiến vượt bậc. Sự phát triển này không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của đất nước mà còn giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp vào các xu hướng công nghệ mới, mở ra cơ hội lớn, đồng thời khẳng định vị trí và sức mạnh đất nước trên bản đồ công nghệ thế giới.

Từ khóa: Công nghệ số, ICT, doanh nghiệp, xuất khẩu…

Abstract: Vietnam’s information and communications technology (ICT) industry is witnessing a period of strong development with great progress. This development not only contributes to the country’s economic growth but also helps Vietnam improve its competitiveness, contribute to new technology trends, open up great opportunities, and affirm its position. and the country’s strength on the world technology map.

 
Keywords: Digital technology, ICT, business, export...
 
Bước tiến vượt bậc đem lại nguồn lực mạnh mẽ cho tăng trưởng
 
Trong năm 2024, lĩnh vực phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin (CNTT) của Việt Nam trong bức tranh tổng thể công nghiệp ICT ghi nhận những bước tiến mới. Trong 5 năm qua, số lượng doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đã tăng 50%. Với hơn 74 nghìn doanh nghiệp công nghệ số, Việt Nam hiện thuộc nhóm các quốc gia có tỷ lệ doanh nghiệp công nghệ số/đầu dân cao nhất trong các nước đang phát triển. Sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam được tạo nền tảng từ việc sở hữu, phát triển, ứng dụng những công cụ công nghệ tiên tiến và phát triển được lực lượng chuyên gia, kỹ sư CNTT xuất sắc. Nổi bật trong số đó là sự phát triển mạnh mẽ của các công ty công nghệ Việt như: FPT Software, TMA Solutions, CMC Technology, VNG... Đáng chú ý, FPT Software - một trong những công ty công nghệ lớn nhất Việt Nam, đã trở thành đối tác chiến lược của nhiều tập đoàn công nghệ quốc tế như: Microsoft, Oracle, và SAP, NVIDIA… đồng thời đã mở rộng quy mô hoạt động tại nhiều quốc gia, từ các cường quốc Nhật Bản, Mỹ đến các nước khu vực Đông Nam Á.
 
Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ gia công phần mềm, các doanh nghiệp Việt Nam đang dần chuyển mình sang các lĩnh vực công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), và blockchain. Những sản phẩm và giải pháp công nghệ này không chỉ giúp các doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn giúp Việt Nam trở thành một trung tâm xuất khẩu dịch vụ CNTT toàn cầu.
 
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), năm 2024, doanh thu toàn ngành TT&TT ước đạt 4.243,9 nghìn tỷ đồng, tăng 13,2% so với năm 2023, đóng góp vào GDP ước đạt trên 989 nghìn tỷ đồng, tăng 11,2% so với năm 2023. Trong đó, doanh thu ngành công nghiệp ICT ước đạt 3.878,3 nghìn tỷ đồng (tương đương khoảng 151,86 tỷ USD, tính theo tỷ giá 25.538,77 đồng/USD), tăng 11,2% so với năm 2023 (137 tỷ USD). Chỉ sau 5 năm kể từ năm 2020, tỷ lệ giá trị Việt Nam/doanh thu lĩnh vực công nghiệp ICT đã tăng từ 20% lên khoảng 31,8%, tăng 3,1 điểm % so với năm 2023 và mục tiêu đặt ra sẽ đạt trên 50% vào năm 2030.
 
Cùng với sự phát triển của lĩnh vực phần mềm, ngành công nghiệp phần cứng và thiết bị điện tử cũng đã có những bước phát triển đáng kể trong năm 2024. Việt Nam hiện đang là một trong những quốc gia dẫn đầu về sản xuất và xuất khẩu điện thoại di động, linh kiện điện tử và thiết bị công nghệ.
 

 
Các thương hiệu lớn như Samsung, LG, Intel… tin tưởng chọn Việt Nam làm trung tâm sản xuất chiến lược, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia hàng đầu về sản xuất điện thoại thông minh và thiết bị điện tử trên thế giới. Samsung, với các nhà máy tại Bắc Ninh và Thái Nguyên, hiện đang chiếm tỷ trọng lớn trong sản lượng điện thoại di động toàn cầu, đặc biệt là trong phân khúc điện thoại thông minh. Bên cạnh đó, nhiều công ty trong nước cũng đã tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ sản xuất linh kiện điện tử mà còn đang dần chuyển mình sang các công đoạn giá trị gia tăng cao hơn như lắp ráp và phát triển thiết bị công nghệ thông minh, điện thoại, máy tính bảng và các sản phẩm điện tử tiêu dùng khác.
 
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2024, các sản phẩm điện tử, điện thoại, máy tính và linh kiện dẫn đầu trong số các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất cả nước, chiếm trên 30% tỷ trọng tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu của quốc gia. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu điện tử, máy tính và linh kiện đạt 72,58 tỷ USD, tăng 26,6% so với năm 2023; kim ngạch xuất khẩu điện thoại các loại và linh kiện đạt 53,89 tỷ USD, tăng 2,9%.
 
Cũng trong năm 2024, chuyển đổi số tiếp tục là một trong những xu hướng chính trong phát triển công nghiệp ICT Việt Nam. Nhận thức rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số, Chính phủ thường xuyên đẩy mạnh các chính sách, chiến lược hỗ trợ. Một trong những bước đi quan trọng là việc xây dựng nền tảng số quốc gia, trong đó có việc phát triển các hệ sinh thái công nghệ thông tin để phục vụ cho các dịch vụ công. Chính phủ đã triển khai các ứng dụng công nghệ cao trong quản lý hành chính công, y tế, giáo dục, và giao thông, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và tạo ra một môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Qua đó, đem lại cơ hội to lớn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ (tech startup). Các startup Việt đang ngày càng trở nên năng động và sáng tạo, đặc biệt là trong các lĩnh vực như: Tài chính (fintech), công nghệ giáo dục (edutech), công nghệ y tế (healthtech) và thương mại điện tử (e-commerce). Với sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư và các chương trình tăng tốc khởi nghiệp, các startup Việt đã và đang thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư quốc tế, góp phần tạo ra những giải pháp công nghệ thay đổi thị trường.
 
Ngoài ra, Việt Nam còn chú trọng phát triển các nền tảng công nghệ tiên tiến như blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), và dữ liệu lớn (Big Data). Các công ty trong nước đang tích cực nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ này vào trong các lĩnh vực tài chính, logistics, nông nghiệp và sản xuất.

Dấu ấn Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới
 
Những thành tựu nổi bật trong năm 2024 không chỉ thúc đẩy Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực ICT mà còn khẳng định vị thế của mình trên bản đồ công nghệ thế giới. Các công ty Việt Nam không chỉ tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn đóng góp vào sự phát triển của các công nghệ mới như AI, blockchain và 5G. Không dừng lại ở lắp ráp, gia công, những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp đã xây dựng và phát triển các sản phẩm mang thương hiệu Việt có giá trị cao, để lại dấu ấn sâu sắc trên bản đồ công nghệ thế giới.
 
Ðể thúc đẩy kinh tế số, ngay từ năm 2019, Việt Nam chính thức thành lập cộng đồng doanh nghiệp công nghệ số với sứ mệnh “Make in Vietnam”: Nghiên cứu tại Việt Nam, sáng tạo tại Việt Nam, làm ra tại Việt Nam; và đạt được thành tựu vượt bậc chỉ trong vòng 5 năm. Thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy, trong năm 2024, giá trị Việt Nam trong tổng doanh thu lĩnh vực công nghiệp ICT tăng mạnh và hiện đạt khoảng 1,16 triệu tỷ đồng (hơn 45,5 tỷ USD). Riêng doanh thu CNTT đạt 248.000 tỷ đồng. Giá trị Việt Nam tạo ra trong doanh thu của các doanh nghiệp FDI là khoảng 486.000 tỷ đồng (19 tỷ USD).
 
Với chiến lược Make in Vietnam, các doanh nghiệp cần sáng tạo nhiều hơn, thiết kế nhiều hơn, nhờ vậy phát huy trí tuệ, khả năng sáng tạo trong việc giải quyết các bài toán lớn của đất nước, và từ đây đi ra toàn cầu. Do đó, giá trị gia tăng tại Việt Nam vì thế cũng sẽ cao hơn so với việc chỉ đơn thuần là gia công, lắp ráp. Theo số liệu tổng hợp, tính đến hết năm 2024, có gần 1.900 doanh nghiệp công nghệ số có doanh thu từ thị trường nước ngoài, tăng 26,67% so với năm 2023, với tổng doanh thu khoảng 11,5 tỷ USD, tăng 53,3% so với năm 2023, trong đó đã hình thành được một số doanh nghiệp phần mềm lớn có khả năng cạnh tranh, cung cấp dịch vụ cho các thị trường hàng đầu thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Châu Âu…
 
Khởi nguồn từ gia công phần mềm, các doanh nghiệp Việt Nam đã dần chuyển mình, vươn tới những lĩnh vực sáng tạo và công nghệ cao, tạo giá trị gia tăng lớn. Nhiều doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đã “vươn khơi” và gặt hái những kết quả đáng ngưỡng mộ. Một trong những dấu ấn lớn nhất là Việt Nam đã có doanh nghiệp đạt doanh thu trên 1 tỷ USD từ thị trường quốc tế là FPT Software, tăng trưởng 27%. Qua đó, mở ra cơ hội lớn, bắt đầu cho làn sóng đối tác lớn toàn cầu tìm đến Việt Nam để hoàn thiện và đa dạng chuỗi cung ứng. Bên cạnh đó, còn phải kể đến những điển hình tiêu biểu cho sự thành công của chiến lược Make in Vietnam như: Viettel - từ một đội quân lao động sản xuất của quân đội đã trở thành tập đoàn công nghệ toàn cầu với sứ mệnh quốc gia, là nhà mạng duy nhất trên thế giới sản xuất được thiết bị viễn thông, đưa Việt Nam trở thành 1 trong 6 quốc gia đầu tiên trên thế giới làm chủ công nghệ 5G. Ở mảng công nghiệp nội dung số, Sconnect hiện là một trong những công ty Việt Nam tiên phong trong việc sản xuất các nội dung hoạt hình trên nền tảng YouTube, hướng tới người xem là đối tượng trẻ em tại thị trường nước ngoài.
 
Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các công ty công nghệ quốc tế muốn mở rộng hoạt động tại Đông Nam Á. Các tập đoàn lớn như Google, Facebook và Amazon đang tích cực tìm kiếm đối tác và cơ hội hợp tác tại Việt Nam. Ngoài ra không thể không nhắc đến hợp tác gần đây của Việt Nam với “người khổng lồ công nghệ” NVIDIA, với hứa hẹn đưa công nghệ Việt Nam phát triển chú trọng về chất. Đồng thời, chính phủ cũng đang tiếp tục thúc đẩy các chính sách hỗ trợ ngành công nghiệp ICT, đặc biệt trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng số và tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty công nghệ phát triển.
 
Trong quá trình định hình phát triển, mặc dù đã đạt được những thành tựu đáng kể, ngành công nghiệp ICT Việt Nam cũng đối mặt với không ít thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực công nghệ cao như AI, dữ liệu lớn và blockchain. Để công nghiệp ICT Việt Nam ghi dấu ấn đậm nét hơn nữa trên bản đồ công nghệ thế giới, các giải pháp cần được thực hiện đồng bộ, từ chính sách của Chính phủ đến sự phát triển của các doanh nghiệp. Cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) bằng các chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp công nghệ trong việc đầu tư vào nghiên cứu, phát triển sản phẩm và công nghệ mới. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao bằng cách phát triển mạnh mẽ các chương trình đào tạo về trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (machine learning), dữ liệu lớn (big data) và blockchain. Thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ cao trong các ngành khác để nâng cao giá trị gia tăng trong các lĩnh vực như nông nghiệp, y tế, giáo dục, sản xuất… Xây dựng cơ sở hạ tầng ICT hiện đại, đầu tư vào cơ sở hạ tầng internet và viễn thông, phát triển các trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây. Khuyến khích sáng tạo và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp; tăng cường bảo mật thông tin, phát triển các giải pháp an ninh mạng trong nước; thúc đẩy ứng dụng và phát triển AI và các công nghệ mới…/.