Phần mềm nguồn mở tìm được nhiều "đất sống"

Cơ quan Nhà nước "chào đón"

Ở cấp Bộ, ngành, một số đơn vị như Bộ Giáo dục & Đào tạo, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Ngân hàng Nhà nước đã triển khai PMNM phục vụ công tác quản lý điều hành công việc và trong hoạt động cung cấp dịch vụ công ...

“Gương điển hình” lớn nhất là Bộ Giáo dục & Đào tạo. TS. Quách Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục CNTT, khẳng định ngành giáo dục đã có nhiều sản phẩm được thiết kế trên PMNM phát huy hiệu quả tốt trong thực tế. Cụ thể, Cổng thông tin điện tử của Bộ tại địa chỉ www.moet.gov.vn được thiết kế và lập trình trên cơ sở khai thác mã nguồn mở PHP, Web server Apache và My SQL;  Cổng thông tin điện tử của nhiều trường đại học được thiết kế trên nền PMNM như Liferay portal, Uporrtal,...; Kho tài nguyên www.edu.net.vn sử dụng phần mềm nguồn mở  Server Community; Hầu hết cán bộ, giáo viên, sinh viên quen dùng Firefox và Unikey; Hệ điều hành máy chủ bước đầu chuyển sang dùng Linux Server, CentOS… Hệ thống thông tin quản lý giáo dục trực tuyến cũng được lập trình PHP và chạy trên CentOS.

Định hướng trong thời gian tới, các hệ thống thông tin quản lý của ngành giáo dục - đào tạo sẽ chuyển sang nền PMNM, từ hệ điều hành đến máy trạm. Tất cả các website của các cơ sở giáo dục đều chạy PMNM, không dùng SharePoint Server. Đặc biệt, sẽ viết lại giáo trình, sách giáo khoa trên nền PMNM.

Đối với các địa phương, có thể kể đến những tỉnh/thành phố đang đi đầu trong việc triển khai PMNM là Đà Nẵng, Bắc Giang, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Quảng Nam, Vĩnh Long...

Tại Bắc Giang, ông Nguyễn Văn Diệu, Giám đốc Sở TT&TT tỉnh Bắc Giang cho biết PMNM đã được dùng trong nhiều công việc khác nhau, chẳng hạn 20 đơn vị đã xây dựng website trên nền Joomla, 6 đơn vị cấp sở, huyện đã xây dựng phần mềm một cửa điện tử bằng Drupal; 4 đơn vị đang chạy thử nghiệm phần mềm quản lý văn bản và điều hành công việc với Drupal. Năm 2012 sẽ triển khai phần mềm quản lý văn bản này cho 15 đơn vị, tích hợp Một cửa điện tử với phần mềm quản lý văn bản.

Tại Quảng Nam, Giám đốc Sở TT&TT Hồ Quang Bửu chia sẻ: “Từ năm 2009 đến nay, Quảng Nam đã đẩy mạnh ứng dụng PMNM và đạt được một số kết quả quan trọng như đã tổ chức đào tạo cho gần 300 cán bộ, công chức sử dụng phần mềm văn phòng nguồn mở như OpenOffice (Writer, Calc, Impress), Mozilla, Ubuntu ...; đào tạo quản trị mạng trên nền nguồn mở Linux cho cán bộ chuyên trách CNTT; xây dựng các phần mềm ứng dụng trên nền tảng mã nguồn mở như website, portal, quản lý văn bản và điều hành, một cửa điện tử...”.

Ông Nguyễn Tấn Dương, Phó Giám đốc Sở TT&TT Vĩnh Long cũng cho biết từ năm 2009 đến năm 2012, rất nhiều khóa đào tạo PMNM đã được triển khai cho cán bộ công chức, giáo viên tin học của các trường PTTH. Về triển khai ứng dụng, đáng lưu ý nhất là phần mềm một cửa điện tử nguồn mở đã được cài đặt và sử dụng tại Sở Tài nguyên - Môi trường, Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn huyện Vũng Liêm...

Các lãnh đạo Sở TT&TT đều chung nhận định rằng triển khai PMNM sẽ giúp tiết giảm chi phí phát triển ứng dụng CNTT, phù hợp với điều kiện ngân sách của địa phương vốn dĩ còn hạn hẹp mà phải đảm trách rất nhiều mảng hoạt động khác nhau, đảm bảo an toàn, an ninh thông tin, chủ động phần mềm để triển khai ứng dụng,..

Doanh nghiệp lớn cũng "mở lòng"

Tín hiệu vui đối với cộng đồng PMNM là ngay cả những Tập đoàn lớn như Viettel cũng đã “để ý” tới PMNM. Ông Nguyễn Ngọc Long, Trung tâm CNT, Viettel Telecom cho biết chỉ trong thời gian 9 tháng (1/3/2011-19/10/2011), Viettel đã triển khai hệ điều hành mã nguồn mở Ubuntu và hệ quản trị tập trung mã nguồn mở Zentyal xuống 64 chi nhánh viễn thông Viettel; tổng số lượng máy tính đã triển khai hệ điều hành và PNMN là 3976 máy trên tổng số 10.529 máy, chiếm 37,76% tổng số lượng máy tính tại 64 chi nhánh. Tại các Trung tâm viễn thông huyện, đã triển khai 3086 máy tính trên tổng số 5816 máy, chiếm 53% tổng số máy tính tuyến huyện. Ước tính tiết kiệm 72 tỷ đồng phí bản quyền cho hàng ngàn máy trạm dùng Ubuntu.

Đặc biệt, Viettel đã xây dựng được một gói hệ điều hành Ubuntu & PMNM chuẩn áp dụng cho riêng Viettel (thân thiện và khá giống với Windows). Các máy tính sử dụng hệ điều hành Ubuntu  & PMNM đáp ứng tốt công việc của nhân viên và yêu cầu công việc công ty. Việc sử dụng của người dùng khá đơn giản và thành thục. Mặt khác, cũng khá dễ dàng triển khai các hệ thống PMNM tương ứng trong việc quản lý toàn bộ máy trạm, đảm bảo an toàn thông tin…

Lý do lớn nhất khiến PMNM “chinh phục” được lãnh đạo Viettel là Ubuntu và PMNM tuân theo giấy phép (license) mở, giúp Viettel hoàn toàn chủ động, không lệ thuộc công nghệ vào các công ty, tập đoàn lớn khác. Ngoài ra, PMNM có thể tùy chỉnh theo nhu cầu công việc người dùng và theo yêu cầu nghiệp vụ của từng doanh nghiệp; tiết kiệm được chi phí cho việc mua bản quyền hệ điều hành và các phần mềm đi kèm; PMNM có 1 cộng đồng lớn luôn sẵn sàng hỗ trợ xử lý các lỗ hổng xuất hiện và các lỗi với thời gian ngắn.

Cũng theo ông Long, một kế hoạch tổng thể và chương trình hành động triển khai Ubuntu & PMNM tại Viettel đã và đang được gấp rút xây dựng, triển khai. Trung tâm CNTT trực tiếp điều hành, kiểm soát việc triển khai toàn quốc. Viettel đã thành lập riêng một nhóm nghiên cứu, hỗ trợ  áp dụng hệ điều hành và PMNM trong công ty, tập đoàn; tiến hành xây dựng phiên bản Viettel-Ubuntu  dựa trên phiên bản Ubuntu miễn phí của nhà cung cấp, có các tính năng và phần mềm đáp ứng được nhu cầu làm việc của nhân viên; tiếp tục can thiệp sâu hơn vào các thành phần lõi của hệ điều hành Ubuntu và các PMNM nhằm mục tiêu kiểm soát hoàn toàn và tùy chỉnh theo đặc điểm riêng của tập đoàn trong vấn đề bảo đảm, bảo vệ thông tin chủ động.

Dẫu rằng hiện vẫn còn những băn khoăn về khó khăn trong việc thay đổi thói quen sử dụng hệ điều hành Windows và phần mềm bản quyền sang Ubuntu và PMNM; sự tương thích kém giữa phần mềm bản quyền và PMNM dẫn đến nhiều lỗi liên quan đến hiển thị, truy xuất dữ liệu; thiếu nhiều PMNM có thể thay thế được các PM bản quyền; lực lượng nhân viên CNTT còn mỏng, gây khó khăn cho việc triển khai và hỗ trợ người dùng xử lý các lỗi phát sinh...

Tuy nhiên, chỉ cần chờ thời gian, những khó khăn này sẽ được khắc phục bởi đặc điểm lớn nhất của PMNM là huy động được sức mạnh trí tuệ của cả cộng đồng.